Έκθεση ΤτΕ: Καταλυτική η συνεισφορά του Τουρισμού σε οικονομία, απασχόληση και ισοζύγια- Οι εκτιμήσεις για το 2015

- Η σταθεροποίηση (αν και όταν έρθει...) θα στηριχθεί κυρίως στον τουρισμό
- Χρειάζονται επενδύσεις και προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις 

Πλήθος αναφορών, στοιχείων και εκτιμήσεων καθώς και ένα ειδικό κεφάλαιο για τον Τουρισμό, περιλαμβάνει η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για τη Νομισματική Πολιτική 2014-2015. Βασικό συμπέρασμα είναι ότι ο τομέας του τουρισμού λειτούργησε καταλυτικά σε όποια θετική μεταβολή επήλθε στους κύριους εθνικούς δείκτες των...

...εσόδων, της οικονομίας, της απασχόλησης, της περιφερειακής ανάπτυξης κ.λπ. τη διετία 2013-2014 ενώ αντίστοιχα καθοριστικός θα είναι ο ρόλος του για την όποια ανάκαμψη και στήριξη της οικονομίας το τρέχον έτος και το επόμενο, εφόσον φυσικά, επιτευχθεί μία συμφωνία, τελειώσει η αβεβαιότητα και έχουμε αποκατάσταση του οικονομικού κλίματος και των συνθηκών χρηματοδότησης της οικονομίας.

Ταυτόχρονα, βέβαια, διαβάζοντας όσα επισημαίνονται στην έκθεση, αντιλαμβάνεται κανείς και την κρισιμότητα των αρνητικών επιπτώσεων που θα επιφέρουν τα μέτρα που συζητούνται και τα οποία μπορεί να πλήξουν άμεσα και έμμεσα την ανταγωνιστικότητα του τουρισμού και την τουριστική δρστηριότητα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι επισημάνσεις της ΤτΕ ότι τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση των αφίξεων και των τουριστικών εσόδων, αλλά και μεταβολές ποιοτικού χαρακτήρα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.

Σύμφωνα με τους αναλυτές της ΤτΕ, “η αύξηση αλλά και οι μεταβολές αυτές οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην επίδραση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που οδήγησαν στην ανάπτυξη νέων αγορών ζήτησης για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, στη χρονική επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στην προβολή και αξιοποίηση των πόλεων ως τουριστικών προορισμών”.

Αναφέρεται ακόμη, σχετικά: “Η αύξηση των διεθνών αφίξεων και των τουριστικών εισπράξεων αναμένεται να συνεχιστεί και το έτος 2015. Η προσπάθεια για την αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της ελληνικής οικονομίας εδράζεται κυρίως στην αύξηση της εξωστρεφούς επιχειρηματικής δραστηριότητας, σημαντικό μέρος της οποίας αποτελεί και η εξαγωγή τουριστικών υπηρεσιών. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται το ελληνικό τουριστικό προϊόν είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό (χώρες της Μεσογείου), συνεχώς μεταβαλλόμενο ―καθώς ενσωματώνει νέους αναδυόμενους προορισμούς― αλλά και πολιτικά και κοινωνικά ευαίσθητο. Το γεγονός ότι η χώρα συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων τουριστικών προορισμών παγκοσμίως είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό, αλλά θα πρέπει να υποστηριχθεί και με τις κατάλληλες δημόσιες και επιχειρηματικές δράσεις. Η τόνωση των τουριστικών επενδύσεων και η προσήλωση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις εκείνες που εκσυγχρονίζουν την τουριστική αγορά μπορούν να τονώσουν την τουριστική ζήτηση, στηρίζοντας ευρύτερα τις παραγωγικές δομές της οικονομίας και συμβάλλοντας στην περιφερειακή ανάπτυξη”.

Πέραν του ειδικού κεφαλαίου για τον Τουρισμό, σε άλλα σημεία της έκθεσης αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Οι εκτιμήσεις για το 2015

• Η τάση μεγέθυνσης της οικονομικής δραστηριότητας που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του 2014 φαίνεται να χάνει τη δυναμική της τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, αντανακλώντας τον υψηλό βαθμό αβεβαιότητας που κυριαρχεί στην οικονομία λόγω της παράτασης της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους της χώρας.
• Οι εξελίξεις των δεικτών δραστηριότητας και των δεικτών οικονομικού κλίματος καθιστούν ιδιαίτερα επισφαλείς τις προβλέψεις για την πορεία των μακροοικο- νομικών μεγεθών το 2015, καθώς η παράταση της αβεβαιότητας ενδέχεται να έχει αρνητικές συνέπειες στην εξέλιξη της δραστηριότητας.
• Για το β’ εξάμηνο αναμένεται σταθεροποίηση της οικονομίας, με την προϋπόθεση της αποκατάστασης του οικονομικού κλίματος και των συνθηκών χρηματοδότησης της οικονομίας. Η σταθεροποίηση εκτιμάται ότι θα βασιστεί στην αύξηση των εξαγωγών υπηρεσιών (κυρίως του τουρισμού), ενώ αναμένεται να υποβοηθηθεί και από τη σταθεροποίηση της καταναλωτικής ζήτησης.
• Η εμβάθυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η επέκτασή τους στις αγορές προϊόντων αναμένεται να συμβάλουν μεσομακροπρόθεσμα στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της ανάκαμψης.
• Παρά το γεγονός ότι το κλίμα εμφανίζεται αρνητικό και οι προβλέψεις για το ΑΕΠ επιδεινώνονται, υπάρχουν ακόμη κάποια θετικά στοιχεία στην πραγματική οικονομία. Ειδικότερα, η βιομηχανική παραγωγή (και ιδιαίτερα η μεταποίηση) αυξήθηκε το πρώτο τετράμηνο, οι λιανικές πωλήσεις σταθεροποιήθηκαν και οι καθαρές ροές απασχόλησης παρέμειναν θετικές και ενισχύθηκαν σημαντικά τον Απρίλιο-Μάιο λόγω της αύξησης της δραστηριότητας στον κλάδο του τουρισμού.
• Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις και οι αφίξεις τουριστών σημείωσαν αύξηση και το α’ τρίμηνο του 2015, πιθανώς αποτυπώνοντας μεταβολή του προτύπου του ελληνικού τουριστικού προιόντος, η οποία οφείλεται και στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στον κλάδο τα τελευταία έτη.
• Σε αντίθεση με τη δυναμική πορεία των αφίξεων και των εσόδων από τον τουρισμό, πτωτικά κινήθηκε το α’ πεντάμηνο του 2015 ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις τουριστικές επιχειρήσεις (-12,3%), αντανακλώντας επιδείνωση των προσδοκιών από το Φεβρουάριο και μετά.
• Οι προοπτικές για το ταξιδιωτικό ισοζύγιο είναι θετικές για το 2015, ως αποτέλεσμα της βελτιωμένης ανταγωνιστικότητας, της καλύτερης σύνδεσης με τις χώρες προέλευσης των ταξιδιωτών, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την ανάπτυξη νέων προορισμών στο εσωτερικό της χώρας Επίσης ευνοϊκές είναι οι προσδοκίες για αύξηση των επιβατών κρουαζιέρας, λόγω της επέκτασης των υποδομών κρουαζιέρας στο λιμάνι του Πειραιά, της αύξησης της χωρητικότητας των κρουαζιερόπλοιων και της ανοδικής τάσης της κρουαζιέρας με αφετηρία τα ελληνικά λιμάνια (home porting). Η παράταση όμως του κλίματος αβεβαιότητας είναι πιθανόν να δράσει ανασταλτικά στις ανωτέρω εξελίξεις.

Το 2014

• Η ενίσχυση της προστιθέμενης αξίας του τομέα των υπηρεσιών το 2014 προήλθε κυρίως από τους κλάδους του εμπορίου (χονδρικού εμπορίου, εμπορίας αυτοκινήτων-μοτοσικλετών, αποθήκευσης) και κλάδους που συνδέο- νται με την τουριστική δραστηριότητα (ξενοδοχείων-εστιατορίων και μεταφορών-επικοινωνιών). Η άνοδος των κλάδων που συνδέονται με τις τουριστικές υπηρεσίες αποτυπώνεται επίσης στην αύξηση κατά 12,4% των ταξιδιωτικών εισπράξεων σε σταθερές τιμές το 2014 (εξαιρουμένων των εισπράξεων από κρουαζιέρες).

Η απασχόληση

• Οι καθαρές ροές απασχόλησης παρέμειναν θετικές και ενισχύθηκαν σημα- ντικά το Μάρτιο-Μάιο λόγω της αύξησης της δραστηριότητας στον κλάδο του τουρισμού.
• Το ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα (πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ) το 2014 εμφανίζεται για δεύτερο συνεχές έτος θετικό, ωστόσο σημαντικά μειωμένο σε σχέση με το προηγούμενο έτος (99 χιλ. άτομα το 2014, έναντι 133 χιλ. ατόμων το 2013). Το ισοζύγιο αυτό παραμένει θετικό και το α’ πεντάμηνο του 2015, κυρίως με την ενίσχυση των ροών απασχόλησης το τρίμηνο Μαρτίου- Μαΐου, λόγω αυξημένων προσλήψεων κυρίως σε υπηρεσίες σχετικές με τον τουρισμό, και επιπλέον είναι υψηλότερο έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2014 (194.533 νέες θέσεις εργασίας το α’ πεντάμηνο του 2015, έναντι 160.946 το αντίστοιχο διάστημα του 2014)
• Όσον αφορά την εξέλιξη της απασχόλησης σε κλαδικό επίπεδο, η αύξηση της απασχόλη- σης το 2014 προήλθε κυρίως από κλάδους που σχετίζονται με υπηρεσίες τουρισμού (δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης) (+14,6%, έναντι -4,7% το 2013) ως συνέπεια της ιδιαίτερα ευνοϊκής τουριστικής περιόδου.
• Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η εξέλιξη της παραγωγικότητας της εργασίας τα χρόνια της κρίσης 2008-2014 προσδιορίζεται κατά κύριο λόγο από τη μεταβολή της κλαδικής παραγωγικότητας (ενδοκλαδική επίδραση), ενώ η επίδραση της κλαδικής αναδιάρθρωσης της απασχόλησης (διακλαδική επίδραση) ήταν οριακά αρνητική την υποπερίοδο 2008-2014, καθιστάμενη εντονότερη τα τελευταία χρόνια.
• Εστιάζοντας στην πρόσφατη περίοδο 2012-2014, συμπεραίνεται ότι μόνο τέσσερις από τους εννέα κλάδους οικονομικής δραστηριότητας είχαν θετική συνεισφορά στην παραγωγικότητα της εργασίας μέσω της ενδοκλαδικής επίδρασης (“εμπόριο και τουριστικές υπηρεσίες”, “τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία”, “χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες”, “ενημέρωση και επικοινωνία”).
• Μόνο τρεις εξ αυτών (“ενημέρωση και επικοινωνία”, “τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία” και “εμπόριο και τουριστικές υπηρεσίες”) είχαν θετική συνεισφορά και μέσω της διακλαδικής επίδρασης.
• Συνεπώς, με εξαίρεση τη θετική εικόνα των κλάδων “ενημέρωση και επικοινωνία” και “εμπόριο και τουριστικές υπηρεσίες”, δεν παρατηρείται μια συνολική στροφή της απασχόλησης προς διεθνώς εμπορεύσιμους κλάδους.

Τα ακίνητα

• Από το δ’ τρίμηνο του 2014, η σχετική βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και η ενίσχυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος για ακίνητα εισοδήματος, που είχε καταγραφεί κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2014, έχει ανακοπεί, εξαιτίας των τρεχουσών οικονομικών συνθηκών και της επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος. Με την προϋπόθεση της αποκατάστασης συνθηκών σταθερότητας, ο τομέας των τουριστικών ακινήτων-ξενοδοχειακών μονάδων, αλλά και ο τομέας των μισθωμένων γραφειακών χώρων και κατα- στημάτων υψηλών προδιαγραφών αναμένεται να αποτελέσουν τις αγορές αιχμής για τα επαγγελματικά ακίνητα.
• Σημειώνεται πάντως ότι η υφιστάμενη προσφορά επαγγελματικών ακινήτων σε μεγάλο βαθμό δεν πληροί τα ζητούμενα επενδυτικά χαρακτηριστικά, ενώ η οριστικοποίηση των συμφωνιών συχνά προσκρούει σε νομικά ζητήματα και δυσκολίες που πηγάζουν από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, τη γραφειοκρατία και τον κατακερματισμό της ιδιοκτησίας, αλλά και το υψηλό τίμημα που πολλές φορές ζητούν οι μεμονωμένοι ιδιοκτήτες (εξαιτίας των πολύ υψηλών αρχικών τιμών κτήσης των ακινήτων τους).
• Η γραφειοκρατία, σε συνδυασμό με την ασάφεια των πολεοδομικών κανονισμών και τις πολλαπλές παραβάσεις του, την έλλειψη ενός σταθερού και σαφούς πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και χρήσεων γης, καθώς και την ανυπαρξία πλήρους και ακριβούς κτηματολογίου, αποτελούν ορισμένους ακόμη παράγοντες που αποθαρρύνουν τη ζήτηση. Οι παράγοντες αυτοί συχνά αποτρέπουν την ολοκλήρωση επενδυτικών συμφωνιών και δυσχεραίνουν την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του ∆ημοσίου.
• Η προοπτική περαιτέρω σταθεροποίησης και ανάκαμψης της αγοράς ακινήτων εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από τον περιορισμό της αβεβαιότητας και την ενίσχυση των προοπτικών ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, καθώς και από τη βελτίωση των προσδοκιών των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα και τη διαμόρφωση ενός σταθερού φορολογικού πλαισίου.

Ολόκληρη η έκθεση, εδώ. Οι σελίδες με το "ειδικό κεφάλαιο" για τον τουρισμό, εδώ.